


The woman really got me thinking.
After two painful days of pure programming, I admitted she was right: should tomorrow comes and phoooff, I disappear, I wonder would anyone notice. Certainly not my landlord, since rent was just due last week.
A liberal art education really tries hard to pump our head that we are somebody, that little things we do in aggregation can have big impact, that we are at worst educated and responsible. Truth is, as I come to learn a little perspective, you and I are - no matter how much Nat King Cole insists - replaceable.
Replace-able. Re-p-la-ce-a-ble. I repeated the word out loud several times, a little overwhelmed.
After dinner, I shrugged and accepted it. I thought of a de-motivational poster Mug once showed me with pictures of a million snowflakes captioned "Always remember that you are unique. Just like everyone else."
And so, tonight, lying in bed with mismatching socks and messy hair, I kind of just... disappear.
Oh well.
When my friends saw my passport picture at age 15, they were further convinced of the myth that Asians age less fast than the rest of humankind. In fact, I did look much older at 15 years-old than I do now at 20. All of us Asians out there however know to ourselves that myth is but myth. I for example am quite convinced that the delayed aging has nothing to do with my yellow undertone but everything to do with my sleep and fulfillment.
At 20, and a senior in college, I was suddenly wind-striken to realize: I am young. In fact, so young. The realization, seemingly simple, is revolutionary to someone like me, who has anguished - and took pride - in being more mature/experienced than most peers, even certain older people. I am surprised, and somewhat disturbed, to learn that I am more and more carefree and nonchalant, more and more optimistic about rosy future and lasting love, that I love the way it is now and am reluctant to reverse - even at the expense of some higher purposes. Instead of power, responsibility and burden, I feel light headed and light feeted, in denial of pain or worries or fear.
It's bad.
I am a happiness junkie. I'm overdosed with laughter and my veins are caked with the cocaine of love. But oh how lovely it feels!
And precisely this - not my tailored resume nor my many econometrics model - is my much-valued liberal arts education. What a disheartening thought to have to graduate.
Ông thường hay xoa đầu tôi bảo, mày là có nhiều kỷ niệm với ông bà nhất. Cũng đúng, ông bà nuôi tôi từ nhỏ, mãi đến năm 1998 lúc tôi 12 tuổi, bà sợ lạnh kéo ông chuyển vào Sài Gòn ở thì tôi mới bắt đầu sống với mẹ. Ông rất thương tôi - một kiểu thương "đầu hàng" rất khác với bà. Ông thường hay giấu bà dẫn tôi đi ăn cháo lòng và cua luộc - hai món tôi mê mẩn mà bà chê là "đồ dơ" ngoài đường. Những năm 90, ông góp nhặt tậu được chiếc xe mô-kích của Nga đỏ chói, bình xăng to đùng chễm chệ trước yên lái. Tôi là đứa cháu đầu tiên được ông kê lên bình xăng, chở chạy lòng vòng khắp Hà Nội chơi, và rẽ vào Tràng Tiền ăn kem ốc quế. Sau này, khi ông tậu được con xe Dream êm ru, tôi cũng là đứa đầu tiên được tõm lên yên xe, lò mò cùng ông đi khắp các tiệm sách cũ Hà Nội để truy tìm những quyển tiểu thuyết ố vàng không còn tái bản...
Khác mẹ hay bà, ông không vặn vẹo hỏi han, cũng không bàn lùi những chuyện tôi muốn làm. Ông chỉ lẳng lặng đáp ứng mọi yêu cầu của tôi bằng vỏn vẹn hai chữ "Được thôi!" Và mỗi lần tôi khoe với ông kết quả - điểm 10, rồi giải thưởng Quốc Gia, chuyến đi Phillipines, học bổng Mỹ - ông lại thích chí vỗ đùi đánh đét và chà chà tự hào, "Thu Trang mà lị, có phải đùa đâu!"
Ông chưa một lần giận tôi - hay làm tôi giận. Thực ra ông chính là "đồng loã" của tôi trong những cuộc "nổi dậy" chống lại sự kìm kẹp của bà và mẹ. Chẳng hạn như chuyện của dì Tám, cháu gọi bà ngoại tôi là cô. Tôi rất quý dì Tám. Hồi nhỏ dì hay tới chơi với tôi, dẫn tôi đi mua kẹp tóc, dạy tôi hát và nấu cà ri gà cho tôi ăn. Dì hơn tôi năm, sáu tuổi, trẻ và vui nên tôi rất thích đi theo dì tầm sư học đạo. Vài năm trước, dì có xích mích gì đó với bà ngoại - chỉ một câu nói phật lòng thôi - thế là bà cấm cửa dì, không cho bao giờ lại nhà nữa. Ba năm trôi qua, ngay khi dì lấy chồng, sinh con, hai cô cháu vẫn không hề gặp mặt nhau làm lành. Hè khi tôi về chơi, ông liền sắp đặt giấu bà dẫn tôi đi thăm dì - cũng như ngày xưa còn bé ông hay giấu bà mua truyện tranh cho tôi đọc, hay đưa tôi đi chơi đây đó. Với một đồng loã trunh thành như thế, tôi làm sao có thể giận được! Thế nên, tôi có thể phản ứng quyết liệt lại những cáu gắt chửi mắng của bà và mẹ, nhưng không bao giờ có thể lên gân với ông. Biết thế, ông cười khoái trí bảo tại vì ông là chuyên gia có tình có lí. Còn tôi và mẹ và bà - thực ra thì đều từ một khuôn mà ra cả, thế nên con nhà tông không giống lông thì cũng phải giống cái bướng bỉnh thôi!
Lên cấp 2, tôi mới biết thực ra ông không phải là ông ruột của tôi. Ông ruột của tôi mất trước khi tôi sinh ra, vì vấp phải một quả bom chìm khi xung phong đi gỡ mìn sau chiến tranh. Ông Phong (ông tôi bây giờ) là bạn cùng quê với bà từ hồi còn nhỏ xíu, tình cờ gặp lại sau chiến tranh trên một chuyến tàu về thành phố. Bà kể, hôm đó mẹ tôi sốt rất cao, bà lại phải về báo cáo nhận công tác. Nhân gặp ông trên tàu, bà nhờ ông đưa mẹ về trước, và cảm động thấy ông chăm sóc mẹ rất cẩn thận. Mẹ và bác tôi thì kể là hồi đó, hai người rất ghét ông, vì tính ông rất cục, làm gì cũng ngay lập tức, hùng hục, không lần chần nhân nhượng bao giờ. Còn ông, ông hay nằm vắt trán lơ đãng bảo tôi rằng, ngày xưa bà tôi rất đẹp, đẹp nhất cái xã Đức Phổ tỉnh Quảng Ngãi. Bà lại là con nhà quan, ông cố có hẳn xe đò cho người ta thuê lái. Còn ông thì con nhà một ông giáo nghèo, ngày ngày đạp xe theo xe đò chở bà đi học. Sau khi lấy nhau, bà nhất quyết không chịu có thêm con vì sợ cảnh "con anh, con tôi" sau này. Thế nên ông không có con ruột - nhưng chúng tôi không ai, không một ai, có thể chối đẩy rằng ông chính là ông ruột của chúng tôi.
Nôen 2006 về thăm nhà, tôi giật mình thấy ông gầy đi rất nhiều. Da ông vẫn đen cháy khoẻ mạnh, nhưng gò mà ông đã hốc lại. Đã 73, ông vẫn lái xe máy vù vù đi chợ, nhưng răng ông đã phải nhổ gần hết một hàm và làm răng giả. Mỗi lần ra khỏi nhà, ông không bao giờ quên cầm theo mũ, khẩu trang và một chai nước cho chúng tôi giải khát - thế nhưng ông luôn luôn quên hàm răng giả của mình, để em họ tôi phải chỉ vào cái miệng rỗng không của ông la toáng lên ông mới hấp tấp quay xe lại. Thế cũng không lạ - thế mới đúng là ông tôi.
Nôen 2006 - khi tiễn tôi ra sân bay, mắt ông bỗng dưng nheo nheo, cái miệng rỗng không hơi há ra, quăn lại giật giật. Những nếp nhăn của ông cuồn cuộn trào lên - hình ảnh một lão Hạc bất lực và yếu đuối của Nam Cao khi bán con chó Vàng quý báu của mình. Ông khóc. Lần đầu tiên trong đời tôi thấy ông khóc, như một bộ phim quay chậm, méo mó, ngạt thở đến vỡ tim. 30 tiếng sau đó suốt quãng đường qua Mĩ, và ngay lúc này đây, mỗi lần tưởng tượng lại gương mặt nhàu nhĩ, giật giật của ông, tôi lại trào nước mắt. Cũng dễ hiểu thôi - tôi là một đứa hay mít ướt - và hơn nữa, ông là tuổi thơ của tôi. Hồi cấp 1, khi tôi bị một thằng nhóc lớn hơn đuổi đến mức ngã chảy máu hết hai đầu gối, ông đã xách tai nó lại bắt nó phải vòng tay xin lỗi tôi. Tôi lớn lên trước hết trên yên xe của ông, rướn cổ háo hức nghe ông kể những câu chuyện làm súng, hút thuốc phiện với dân Mèo thời bộ đội. Tuổi thơ của tôi là dám láo toét xoa xoa cái đầu hói gần hết của ông, trêu trọc sao da ông đen trũi. Và ông luôn đáp tỉnh bơ, "Da đen mà đời đỏ thì mới tài chứ!"
Ông của tôi - với lòng bàn tay đầy chai và những móng chân gập gẫy, với những chiếc răng khập khiễng và lung lay - ông là định nghĩa gia đình của tôi. Ông là xe máy, là đường Giải Phóng, là chiều ba mươi Tết, là vỉa hè, là gạo chín thơm lừng. Ông là cảm giác vững chãi, là xót xa, là nỗi nhớ nhà, là thời gian. Là sợi dây chặt nhất sẽ kéo tôi luôn luôn quay trở lại...
Đã lâu lắm rồi không viết blog bằng tiếng Việt, cũng như đã lâu lắm rồi không trằn trọc nửa đêm thèm cháo tim gan tía tô đầu ngõ, không tần ngần những câu văn Dumas, những nốt nhạc Sô-panh hay hoài cổ những Trịnh Công Sơn. Cuốn vào những bon chen của luận án, việc làm, những yêu đương chộn rộn, tôi đã lâu lắm rồi không còn biết nhớ, biết tương tư, biết tiếc. Thật lạ, khi mà tôi đã dành 15 năm thấm thía một tiếng "tiếc" để rồi trong vòng 5 năm sau đó tìm mọi cách xoá đi bài học thời thơ ấu. Trong phong cách sống của Mĩ - thứ mà ông ngoại thường hay gật gù gọi là "cách sống công nghiệp" - cái nuối tiếc không có chỗ. Nói đúng hơn, cái sự tiếc, hắn quá tốn kém: tốn thời gian, tốn tư duy, tốn trí nhớ, tốn ngủ. Cái đời sinh viên, chỉ cầu được ngủ cho đủ, ai mà dám chi ra chừng ấy thời gian để mà tiếc. Rồi đến lúc đi làm, từng giờ từng giờ tranh nhau tính vào hoá đơn khách hàng, tiếc trở nên quá tốn tiền, quá nhiều "opportunity cost." Tôi sợ rằng mình sẽ chẳng còn lúc nào mà ngồi thần ra hàng giờ, bó gối, gục đầu vào hai bàn tay để mà nhớ, để mà tương tư, để mà tiếc nữa. Vậy nên... còn hôm nay, còn giây phút này, sẽ hoang phí mà dành cho nuối tiếc vậy.
Có quá nhiều thứ để mà nhớ - tương tư- tiếc. Giống như lôi ra cái ngăn kéo lộn xộn của trí nhớ, tanh bành khắp nơi những mẩu kỷ niệm, chằng biết bắt đầu sắp xếp như thế nào. Thôi thì lôi được mẩu nào ra thì dọn mẩu đấy vậy. Này thì, những quá khứ đê huề...
Từ bé tôi đã mê văn, chắc chắn là từ khi mò mẫm được quyển Ba Người Lính Ngự Lâm đầy bụi và mọt trên gác xép của ông bà ngoại. Cả mùa hè tôi dí mắt kính đít chai vào những dòng chữ ố vàng, nào những đấu kiếm trên các cầu thang bí mật của điện Louvre, nào những nụ hôn vụng trộm chập choạng tối ở các cửa ô Paris, nào những đam mê và vỡ mộng. Bị đầu độc lãng mạn thế còn chưa chừa, suốt năm học tôi nướng tiền ăn sáng vào các tiệm sách cũ, chồng chất vào đầu các kiểu Ivanhoe, Đông Ki Sốt, Robin Hood, Tứ Quái TKKG. Tivi thì toàn Sinbad Thuỷ Thủ 7 Đại Dương, Bố Già, Vòi Bạch Tuộc. Thời thơ ấu của tôi là thế, đê mê trong các kiểu phiêu lưu, mơ mộng gặp đủ các kiểu người, ám ảnh sống lăn lóc trong các kiểu xã hội. Năm 10 tuổi tôi bắt đầu cuốn tiểu thuyết đầu tay, nguệch ngoạc ngòi bút tím trên những dòng kẻ ô li về công chúa này, rô bốt kia, phù thuỷ nọ. Đến khi tôi tốt nghiệp cấp 2, cuốn "tiểu thuyết" không ai đọc ấy đã ngót ngét 5000 trang giấy phổ thông, chứng kiến nét bút tôi chuyển đổi từ to kềch sang lăn tăn va giọng văn tôi khấp khiểng theo nhiều dòng ảnh hưởng. Cốt truyện chẳng đâu vào đâu, vì tôi mắc bệnh ba phải: sau khi đọc xong "Thời Thơ Ấu" của Marxim Gorki thì tôi hứng lên viết văn nội tâm; sau khi xem xong tập mới Ngũ Quái Sài Gòn thì tôi hung hăng lái hướng truyện về lũ trẻ em đường phố. Tiêu hao bao nhiêu mực giấy và lời mẹ la mắng "Sao mày không học bài toàn viết nhăng viết cuội" thế mà truyện vẫn còn dang dở. Cô công chúa Promina đã qua mấy đời tương tư mà vẫn chưa tìm được người yêu. Đến hè 2001, thi tốt nghiệp cấp 2 xong tôi không kèn không trống lê thê sang Mĩ, vứt bộ truyện trường kì lại trên gác xép. Hơn 5 năm rồi, tôi đã quên bẵng mình viết những gì, quên cả cái cảm giác thâu đèn giữa đêm viết say sưa như một Dumas trẻ thực thụ. 5 năm qua tôi đã gõ hơn 5000 trang bài vở, luận án, resume... nhưng có lẽ không bao giờ có thể viết với nhiều hưng phấn như 10 năm trước, loay hoay bơm mực Thăng Long để rồi nắn nót miêu tả nếp áo hay mái tóc của một cô công chúa ảo ảnh. Và... tôi tiếc.
Mỗi khi nhớ lại thời thơ ấu, tôi lại nhớ ba - có đúng hai kỷ niệm. Kỷ niệm thứ nhất là một đêm mùa đông, hai mẹ con tôi khi ấy còn sống ở khu tập thể E3 ở Bách Khoa, cái căn hộ hai phòng mà ông ngoại dành dụm cho. Tầng dưới nhà ông giữ xe có một dàn nhót rất sai quả, mỗi lần theo mẹ đến lấy xe bao giờ tôi cũng cố nhón chân nhón tay lên để hái trộm. Trước cửa nhà tôi có một cây hoa giấy, hồng ngần ngần, tôi và chị Tú hàng xóm hay hái hoa, xé ra cho vào nồi chảo nhựa bé xíu giả chơi đồ hàng. Năm ấy tôi vẫn còn học mẫu giáo. Đúng 7 giờ, chương trình Bông Hoa Nhỏ chiếu hình tôi múa cùng đội thiếu nhi trên Cung Văn Hoá. Đang ăn cơm, tôi mừng quá nhảy cẫng lên, làm đổ cả bát đang và dở. Mẹ từ trong bếp chạy ra, bực mình, thẳng tay tát làm tôi khóc nức. Đúng lúc ấy, chuông cửa reo. Mẹ tôi ngấp ngó hỏi, "Ai đấy?" "Anh đây!" Ba về! Hơn một năm rồi ba đi xa, bỗng dưng về không báo trước. Mẹ quệt nước mắt tôi, lau qua quýt tấm thảm, rồi hai mẹ con tức tưởi chạy ra mở cổng. Ba ôm một cái hộp giấy rất to, xoa đầu tôi cười mãn nguyện, "Đầu đĩa băng đấy!" Mẹ con líu ríu đón ba vào căn hộ. Nhà Tú bên cạnh thấy động hé cửa nhìn, tôi khoe với Tú, "Này nhà tớ có đầu đĩa băng nhé!" Mẹ cau mày véo vào tay tôi. Như mọi khi tôi chắc đã rơm rớm nước mắt. Nhưng hôm nay ba về... Kỷ niệm thứ hai, tôi nhớ rất rõ bóng ba đứng ngoài cửa, đầu đội mũ cối. Ba chìa tay qua song sắt ôm tôi, bảo, "Tuần sau ba sẽ về đưa con đi ăn đám cưới cô chú H. nhé." Tôi lúc đấy chắc khoảng 4, 5 tuổi. Tôi rất thích đi ăn đám cười, để được các bà răng nhuộm đen hay các ông đầu hói đội mũ bêrê chuyền tay cho quà. Thế nên tôi háo hức đợi ba về. Thế nhưng ba không về. Ba đi luôn. Chỉ còn mẹ cáu kỉnh dang tay tát, chỉ còn bà ngoại nước mắt ngắn dài than thở sao đời tôi sẽ khổ, chỉ còn đầu máy nhiễm bẩn chạy băng đứt quãng. Hơn 8 năm sau tôi mới gặp lại ba. Và... tôi tiếc.
Hai tuần trước, sau khi phê luận án về đạo Hồi ở Malaysia, tôi lững thững lôi google video lên giải trí - và tự dưng vấp phải cả bộ Bản Tình Ca Mùa Đông. Bộ phim Hần Quốc này đã cũ lắm rồi, bọn bạn tôi đã xem hết từ những năm 2002, và đã xong cái quãng đời rú rít "Bae Yong Joon!" Còn tôi, năm 2002 tôi vẫn còn hoang mang tìm đường bắt xe buýt ở New Orleans về nhà hay gãi đầu trước gương hàng giờ tập thi diễn văn. Năm 2002 tôi quên bẵng những ám ảnh tuổi thơ về Won Bin hay Bae Yong Joon hay hoàng tử Williams để ám ảnh hoà nhập vào cuộc sống Mĩ. Thế nên, tôi muộn mất 4 năm trong dòng đời Việt Nam. Mãi đến khi 2007 sắp gõ cửa tôi mới tìm lại được cái rú rít ôi Bae Yong Joon, rồi những lãng mạn và khóc lóc thật thường tình khi xem phim Hàn Quốc, rồi những mơ mộng vẩn vơ khi cuộc tình thời thơ ấu được nối lại... Thế nhưng, mối tình đầu của tôi đã qua rồi, và những cái lãng mạn lăng xê bởi phim Hàn Quốc đã không bao giờ đến. Và... tôi tiếc.
Và tôi rất tiếc - tiếc rằng thời thơ ấu đã qua, mối tình đầu đã qua, rằng tôi đã thấm thoắt 20 tuổi rồi mà tiểu thuyết đầu tay của tôi vẫn chưa thành. Thế nhưng, bù lại, tôi đã đi du lịch năm châu - đúng như tôi tưng mơ ước; tôi sẽ làm việc tại một công ty tư vấn luật kinh tế ở New York thành phố không biết ngủ - đúng như tôi từng mơ ước. Và mặc dù tôi không yêu ướt át như Bae Yong Joon trong phim Hàn Quốc, tôi rất và vẫn đang yêu - yêu đời, yêu được sống và yêu để sống.
Thế nên - tiếc nuối đối với tôi đã trở nên quá đắt đỏ. Tôi quyết định không tiếc nữa mà sẽ chuyển sang... tương tư. Tương tư từng giây phút đã qua để sống cho trọn vẹn. Sắp tới về Việt Nam, tôi sẽ vác sang Mĩ 5000 trang giấy của tuổi thơ và quá khứ, để gói lại quãng đời dang dở ấy. Nếu bạn muốn lãng phí thời gian đọc cuốn tiểu thuyết vẩn vơ này thì cho tôi biết - nào thì ta cùng ngẩn ngơ hoài cổ...
I like to go to far away places, meet far away people. I like to get lost in long-winded alleys and stop for hours to watch a line of ants crossing the road. I like to breathe deep and live on the edge, without letting common sense slow my senses. If you are a taxi driver I'd probably ask you about your life and your kids. If you are a bouncer I'd probably make u laugh with some strange jokes. If you are the consulate I'd show up at your door everyday until you give me that visa. I hate failures n no, it's not cheating until u get caught. I like to taste new food n discover new knowledge. I get bored very fast so I must move on move on and renew myself seconds after seconds until Im bored of change. Then I'd fall asleep so soundly...
I am naturally curious and I like to ask a lot of questions, definitely philosophical (or cheesy) questions about love. I love in short intervals, planning nothing for the future n preparing to be just fine if we break up. I will try not to love you because love is hard to stop short. Yet if you make me fall in love, I'd love long n sweet like a first kiss. I am a maximizer when it comes to love - so we definitely will fight. But I can promise life will be colorful.
I am obsessed with cuff links. Jon, the basketball co-coach, asserted to me that cuff links look best on the floor, next to his shirt. But I disagree. Keep them on, and I'll smile at you so brightly that you'd feel like you're bringing sexy back.
If I cannot laugh I might as well be dead. If there're only 2 ways to do something I'd try to find a 3rd. If I cannot travel I'd suffocate. If I cannot be passionate I'd rather not be.
I am a contradiction and I like it. You should too. So dance with me - and I promise life will be colorful.
Those of you who know me well have probably heard me ramble on about a certain Matthew Nelson, professor of PolSci at Bates, so young, so smart n so hot, whose lectures I attended religiously. Well, two years ago he moved to London for a new teaching position at the School of Oriental and African Studies (SOAS), and we, his converts, forever mourn this loss. Matt's lectures are the kind that drops students' jaws, smashes our heads into fresh ways to look at the world, and burns our hearts with the desire to be responsible citizens. Very few professors can do such transformation.
One particular conversation I recalled was a very impromptu talk we had on the staircase. Khoa and I were on the way to dinner, and bumped into Matt walking to his office. It was about 6pm, a chilly Maine winter night. Somehow, we started talking about power n responsibility on hungry stomachs, n very soon it launched into a full-scale conversation. Matt, bright-eyed n amused, looked at us squarely n concluded, "You are young n educated, therefore you are the intellectual 'elites' of the world. In that elitist status, you have power, n with that power comes responsibility."
I will never forget that one simple sentence which sent me joy, quiver, n the realization of my self-bought burdens. Those like Matt are the reason I go to college. I was hungry, n he dined n wined me with knowledge n hope for a higher, more sophisticated life.
Today, walking out from International Politics class, I experienced again the thrilling joy that twinkled my eyes n shivered my knees. Her name is Olga, another very young prof who knew how to hypnotize students with talks. Talks of something so far-reached like international order but so relevant to one's life. That is the trick.
"What is the state but a lion and a fox? The lion has to be there, but sud b sleepin. The fox, on the other hand, has to be always awake. The state cannot sleep. The lion must be always ready to kill, while the fox must know that most of the time it's not in his interest to kill."
"The state is a man in chain. As an individual, you hav the choice to die in the name of whatever, freedom, justice etc. But the state is a man in chain, the state simply cannot have the choice to sacrifice itself, because to die is to betray people who trust it. Think about yourself, you are 20, you are free spirits, free to live recklessly. But once you have a child, u simply can't entertain that life anymore because now someone depends on you. You have different reasons to live. So the state must live on, even if the preservance of its existence means committing evils. Politics, then, is never the choice between good and evil, thinking so is too idealistic. Politics is, in fact, the choice between committing 2 evils. "
"Love n betrayal are entertwined concepts. N that is just as a problem for democracy as for our lives. You'll find from historical evidences that it is a lot easier for us to betray our values in the name of love. Let's say that I am dying of hunger, n your piece of bread is there. Many people out there would rather die than eat that piece of bread. But if my child is sitting next to me dying of hunger, it is so much easier for me to betray my values in the name of saving my child. You'll see that in many instances, democracy is committing the same betrayal in the name of love - love for freedom."
"A man who is nothing but a political man would be a beast. Realists realize that each generation will probably produce a Hitler. But more so, there is a Hitler in each of us, our 2% of beast, and THAT is what matters in politics."
And that is how Bates feeds me.